1. Fazlı Bayram’ın şiire, yazıya olan ilgisi nasıl başladı? Bu istidadı ilk ne zaman fark ettiniz?
Ağabeyim daha ortaokul yıllarının başında tanıştığı hocası, hocamız Ali Yurtgezen’den edebi, ahlaki ve fikri değerler bakımından çok etkilenmiştir. Ortaokul, lise ve üniversite yıllarında okul defterlerine ve şiir defterlerinin boş kısmına, ki yazısı çok güzeldi, Üstad Necip Fazıl Kısakürek’e ait “Otursun yerine bende her şekil; vatanım, sevgilim, dostum ve hocam” sözünü yazardı. Üstadın bahsettiği fikri değerleri yerine oturtmuş olmalı ki hocam kısmına Ali Yurtgezen hocamızı konumlandırdığını zaman zaman söylerdi. Bir derviş, bir fikir savaşçısı olarak bahsettiği hocasından çok etkilenmiş, sayesinde şiir, fikir ve yazı emekçileriyle ünsiyet kurmuştur. Bir hocası olmalı insanın hocam gibi derdi hep.
2. Çocukluk yıllarınızdan, birlikte büyüdüğünüz o günlerden, hatırınızda kalan en belirgin özellikleri nelerdi?
Yol göstericim olarak tanımladığım ağabeyimin beni büyüleyen, bana tesir eden önemli özellikleri mertliğidir, yürektenliğidir, merhametidir. Belirttiğim üç özelliğin haricinde iyiye, doğruya ve güzele dair tüm hasletleri yüreğinde barındırdığı ailevi ve içtimai hayatına hal lisanı ile de yansıttığını düşünüyorum. Vefatından sonra dostları, okul arkadaşları, çocukluk arkadaşları, mahalle arkadaşları, akrabalarımız, cemiyetten arkadaşlarımızla bir araya geldiğimizde insanların kalplerine ne de güzel dokunduğunu, ne güzel izler bıraktığını, insanların kendisini ne güzel yad ettiklerini gördüm işittim. Bir abisi olmalıymış insanın abim gibi… Çocuktum abim arkadaşları ile bir pazar sabahı baraj gölüne balık avlamaya gitmenin planını yapmış, evde hazırlık yapıyordu. Ben ısrar edince sözünü aldım beni de götürecekti. Sabahleyin erkenden kalktım. Heyecandan bayılacak gibi oldum. Arkadaşı eski Rus sandıklı motosikletle evin önünden bizi almaya geldiler. Arkadaşlarından biri “ Fazlı çocuğun ne işi var, çocuk mu avutacağız gelmesin” dedi. Abim de “söz verdim, sözünü tutmayandan abi mi olur” dedi ve beni götürdü. Sözünü tutmanın mertliğine o gün şahit oldum. Kendisini yeni tanıyan insanların kısa sürede kalbine dokunabilen, bir insandı abim. Kısa sürede insanları kendisine hayran edişi yürektenliğindendi. Teşvik edici, yol gösterici, insanı motive edici, farklı bakış açısıyla insanların hayat-memat meselesi yaptığı mevzuları basitleştirerek analiz edici özelliği kendisine iyi bir sırdaş, yoldaş ve dert babası niteliği katıyordu. Memleket meseleleri ile dertlenen, hüzünlenen, karınca kaderince gençlerin çirkin işlere ve fenalıklara bulaşmaması için “neler yapabiliriz” i düşünüp mücadele eden bir insandı. Herkes evinin önünü süpürse mahalle tertemiz olur düsturuyla yaşamış, bu uğurda mücadele etmiş, saf tutmuş bir insandı Fazlı Bayram.
3. Kendi tabirinizle, Fazlı Bayram’ın şiir ve edebiyat anlayışını nasıl tarif edersiniz?
Şiiri; Duygu durumlarının, yürek çırpınışlarının, kalp çığlıklarının ete kemiği bürünmüş hali olarak tanımlardı abim. Bizlere bıraktığı şiirlerinde mana derinliğine, hikmetli söyleyişe, ironik güzelliğe, kelime zenginliğine, tasvir etme yeteneğine, çok içli bir hissiyat öğelerine rastlıyoruz. İç dünyasında besleyip büyüttüğü hislerini, sıkıntılarını, öfkelerini, özlemlerini hasretlerini, sevdalarını ne varsa kağıda yansıtıyor adeta kalem ve kağıt ile dertleşen, kederleşen bir hal alıyordu. Şiirle haşır neşir olmanın, edebiyatla iştigal etmenin insan ruhuna iyi geldiğini, şiirin terapi edici özelliğinin olduğunu hemen hemen her sohbetlerinde dile getirirdi. Bir nevi ruh gıdası ve yürek antrenmanı olarak görüyordu şiiri ve edebiyatı.
4. Onun gönül dünyasını, maneviyatını yansıtan size dokunan bir hatırayı paylaşır mısınız?
Emniyet mensubu olarak 2008 yılında Hakkari Yüksekova’da şark hizmetimi yapıyordum. Terör örgütünün azgınlığının ve haince saldırılarının yoğun olduğu zor zamanlardı. İlçede personel yetersizliğinden 12-12 diye tabir ettiğimiz çalışma sistemiyle her gün görev yapıyorduk. Hemen hemen ayda 2-3 kere polis noktalarına, lojmanlara, ilçe emniyet binasına yahut ekip otolarına yönelik saldırı oluyor ve şehitler veriyorduk. Bu zor zamanlarda tedbirli davranarak tevekkül etmenin, Allah’ın iradesine teslim olmanın ne olduğunu, neyi ifade ettiğini yine abimden öğrendim. Sık sık telefon ile arayıp beni motive eder yol gösterirdi.
Bir gece polis lojmanlarının bulunduğu noktada uzun namlulu silahla bir görevli arkadaşımla birlikte nöbet tutuyordum. Balistik ince hafif çelik yelekler yoktu o zamanlar. İlçe emniyet envanterinde ağır seramik yelekler vardı ve bizi çok yoruyordu. Yük öyle ağır geliyordu ki dayanmak çok zordu. Dışarıda durulacak gibi değildi. Hava -20 derece civarıydı. Nöbet kulübesinde elektrikli sobayla ısınırken arkadaşımla birlikte uyuya kalmışız. 01.30 sıralarıydı, telefonun sesiyle irkilerek uyandık. Beni arayan kişi abimden başkası değildi. Sesinin rengine yavan bir ton katmış, benimle kafa bulan bir edayla “uyan ey gözlerim gafletten uyan, uyan ey gözlerim gafletten uyan hoooooo” dedi ve kapattı. Allah Allah hayrolsun inşallah dedik ve kulübeden dışarı çıktık. Hemen karşımızdan bize uzanan yol polis noktamızın önünden sağa ve sola çatallanıyordu. Sağ çaprazımızdaki müstakil evin dış istinat duvarının köşesinden gövdesi görünmeyecek şekilde kafasını çıkarmış bize bakan bir şahsın kendisine baktığımı görünce saniyeler içerisinde kafasını hızla çekti. Yanımdaki arkadaşıma çaktırmamasını, baktığım tarafa bakmamasını, soğuk kanlı davranarak diğer yönleri izlemesini söyleyerek uzun namlulu silahla yolun karşısına noktamıza doğru uzanan yoldan ilerleyerek müstakil evin arka kısmından dolanarak şahsın bulunduğu yere yöneldim. Binanın köşe kısmında noktamıza doğru bakma hazırlığı yapan köşeye sinmiş şahsı arkasından yaklaşarak yakaladım. Elinde fotoğraf makinası vardı gerekli tedbirleri alarak üst araması yapıp konuyu üstlerimize bildirdik. Terörle mücadele ve istihbarat ekipleri gelerek şahsı sorgulamak üzere aldılar. Şahıs terör örgütü mensubuymuş, saldırı planı hazırlığı içerisindelermiş ve noktayı izleyip fotoğraflama yapmak ve kroki çıkarmak üzere görevlendirilmiş bir teröristmiş. Tüm planları sorgucu görevli arkadaşlara itiraf etmiş. O gece şahsı görevli arkadaşlarımıza teslim ettikten hemen sonra kafama dank etti ve hemen abimi aradım. Telefonuna ulaşılamıyordu. Ertesi gün aradım ısrarla sordum meselenin hikmetini anlamak istememe rağmen konuyu değiştirdi. “Uykun geldiğinde, üşüdüğünde Yemen Türküsü ile Yemen’in çöllerine at kendini üşümezsin” dedi. Yıllar sonra konuyu tekrar sorduğumda bir rüyaydı geçti gitti diyerekten detay vermekten yine kaçındı.
5. Fazlı Bayram’ın vefatı sonrası sizde ve ailenizde nasıl bir boşluk oluştu?
Keşkelerle dolu kocaman bir boşluk. Hayrettiğimi ve hasretliğimi arttıran kangren bir yalnızlığın boşluğu, daha fazla vakit geçirememenin daha fazla zaman ayırıp nasiplenememenin pişmanlığı ile dolu boşluk. Dostları ile her bir araya gelişimizde aktarılan hatıralarında gönül dünyasının ne kadar da zengin olduğunu, “Hüviyet ve hamiyet sahipliğinin nasıl olunur” unu hayretle idrak etmeye çalışıyorum. Gönül dünyamı aydınlatan zihin dünyamı arındıran cilalayan tedavi eden böyle bir adamın ailesi ile göçüp giderek bizi kazıklaması derin yaralar, derin boşluklar oluşturdu bende ve ailemizde. Çekip gitmelere, hassas bir kalbe sahip oluşu sebebi ile antrenmanlıydı zaten. Kafasına yatmayan, gönlüne sindiremediği her yerden, her mekândan, hesapsızca, fütursuzca, pervasızca çekip gitmeleri meşhurdu. Hele yol yürüdüğü yoldaşları ile ağabeyi Ahmet Doğan, kardeş bildiği Ferhat Ağca, Kadim dostu Ahmet Avcı rahmetler olsun cümlesine “Nasıl çekip gidilir” i sanırım dostlarına çokça yaptığı işaret dili ile yaptı ve bizlere gösterdi. Gitti…
6. Fazlı Bayram’ın şiirlerinin, yazılarının, hatırasının yaşaması için neler yapılmalı?
Hali hazırda şiir antolojisinde geçmiş zaman paylaştığı şiirleri, dergilerde yer alan şiirlerine ek olarak depremde yıkılan evin enkazında görevli kardeşlerimiz ile birlikte arama kurtarma çalışmalarının sekizinci gününün sabahında ağabeyime ait özel evraklarını, resimlerini, mektuplarını arşivlediğini bildiğim siyah bont çantayı enkaz yığınları arasında bulduk. Abimi canlı bulmuşçasına sevindiğim bir hadise oldu bu çanta bulma konusu. İçerisinde yüzlerce, dostlarıyla ve yengem rahmetli ile olan mektupları, fotoğrafları ve en önemlisi tütün kağıdına küçük küçük yazdığı gün yüzüne çıkmamış şiirleri bulunuyordu. Kıymetli dostumuz Mehmet Yaşar’a bu konudan bahsedince gözleri yuvadan fırlayacak gibi oldu. Emaneti ehline geri almak için teslim ettim. Sağ olsun Mehmet Yaşar kardeşimiz başta olmak üzere cemiyetten dostlarımız abilerimiz ciddi bir emek ortaya koydular. Öyle zannediyorum ki önümüzdeki birkaç ay içerisinde heyecanla beklediğimiz şiir kitabı yayınlanacak.
(7 ve 8. sorular birlikte yanıtlanmıştır.)
7- Fazlı Bayram “Babamın Teknesi” şiirinde babanızı helal kazancın, sabrın ve hüznün timsali bir kahraman olarak anlatıyor. Sizce bu baba figürü Fazlı Bayram’ın hem şiir dünyasını hem de hayata bakışını nasıl şekillendirdi?
8- Fazlı Bayram için “Dükkan’ın türküdarı” denirdi. Siz, bir kardeş olarak, onun bu yönünü aile içinde nasıl yaşardınız? Evinizde de hep bir türkü, bir şiir havası taşır mıydı?
Hakikaten abimin tasvir ettiği gibi sabır, sebat ve hikmet ehli bir babamın oğluyuz elhamdülillah. Lokma tatlıcısı babamız 52 yıl bir fiil bu mesleği büyük bir sabırla sebat göstererek belki bir derviş halet-i ruhiyesi ile temayüz etmişçesine icra etmiştir. Gece 04.00’te kurulu saatin ziliyle uyanır, makinaya ihtiyaç duymadan leğen içerisinde hamurunu bir buçuk saat aralıksız yoğurur ve mayalanmaya bıraktığı hamuru olgunlaşırken kıyafetlerini değiştirip abdestini alır ve huzura durur, daha sonra yağ kazanlarına aktardığı kızgın yağ ile hamurunu buluştururdu. Bu buluşmaya Mahzuni’den ve Neşet’ten söylediği türküler şahitlik ederdi. Bağlamayla ve türkülerle hemhal olma bize babamızdan tevarüs etmiştir. Öyle yorucudur, öyle tempoludur ki işi sabır abidesi olmayan insanlar yapamaz. Yaptığı tatlıları 10-15 pastane dükkanına halka arz edilmesi için dağıtır. 10-15 kilo tatlıyı da kendisi satması için tabla aracına koyar ve çarşı merkezde bu kadar yorgunluğun üstüne yaklaşık 5 kilometre de tabla arabası ile yürümek sureti ile dolaştırır, satardı. Haftada bir gün dinlenen babamız rutininin arasına bir sürü etkinlik sığdırır Kuran-i Kerim hatimleri, ilmihaller, dergiler, kitaplar, avcılık ve atıcılık gibi yorgun ve bitkin bir halde evine gelen babamız abimin ifadesi ile “eşikte görünen kahramanımız” dır. “Ne zaman yorulsam babam gelir aklıma ve utanırım” derdi abim. Babam onu o babamı farklı severdi, alın terini, emeği, sabrı, helal ekmek savaşçılığını babamızdan öğrenmişti. Her sohbetinde babamızı anmayı ondan örnekler vermeyi ihmal etmezdi abim. Dertli dertli türküler söylemeyi, türkülerin hatıraları ile hüzünlenmeyi, türkülerle tedavi olmayı, ruhunu türkülerle cilalamayı, babamızdan öğrenmişti. Neşet Ertaş ustanın türkülerinin terennüm edilmediği bir günümüz olmamıştır evimizde. Dükkan’ın türküdarı olduğu gibi, evimizin de türküdarıydı.
9- Fazlı Bayram’ın mizacını, dostluğunu, insanlarla olan muhabbetini bize bir kardeşi gözünden anlatır mısınız?
Munis bir mizaca sahip abimin beşeri bütün münasebetlerinde ölçülü, dengeli kırıp dökmeyen kalp kırmaktan son derece çekinen yapısı vardı. Bunun yanında içinde fırtınalar kopan bir hoyratlığı da vardı. Kenar mahalle semtleri diye tabir edilen bir mahallede geçti çocukluğumuz. Karşılıklı küfürleşmeyi samimiyet sayan, el şakalarının havada uçuştuğu böyle bir ortamda kimse ona el şakası yapamaz, kimse ona küfür edemezdi. Çünkü insanlara bir ölçü ve bir set koymuş samimiliğin ve samimiyetin nasıl olacağını tatlı kelam ederek dil zenginliği ve lezzeti ile aktarmıştır tüm muhataplarına. Mahallede sokakta oyun oynarken bir arkadaşım bana küfür etmiş bende buna lakırtı yaparak gülerek mukabele etmiştim. Bizi uzaktan takip eden abim beni çağırarak kulağımı çekmiş “Sen arkadaşına mesafesiz olursan o da sana olur, sen küfredersen o da sana eder, sen nasıl hareket eder nasıl bir ölçü koyarsan arkadaşlarında öyle olur” diyerek bana kızmıştı. Hakikaten de bu böyle değil mi? Muhataplarımızla beşeri ilişki düzeyini kendimiz belirlemez miyiz? “Tatlı kelam ederek güzel söyleyerek de şakalar yapabiliriz” i, “usturuplu olarak nasıl adam olunur” u hal lisanıyla göstererek yolumuza ışık oldu abim.
10- Hasan Keklikçi, “Fazlı tatlıcı Ali Emmi’nin ‘başka’ oğlu” der. Sizce babanızın gözünde Fazlı Bayram’ın bu “başkalığı” neydi?
Hikmet ehli, kıble gönüllü, sabır timsali babamızın zihnindeki evlat tasavvurunun vücut bulmuş haliydi abim. Abim ve babam çok farklı bir gönül köprüsü kurmuş olmalılar ki sohbetlerinde mana derinliği, hikmetli söyleyişin izini sürmeye içli bir yüreğe hazır etmeden kendinizi anlamanız, sohbetin lezzetini yakalamanız mümkün değildir. Her daim içli bir yürekle memleket meseleleriyle iştigal ettiklerinden yüreklerinin yanma sıcaklıkları birbirleriyle hemen hemen aynı olduklarından babamdaki abime dair bu başkalık sanırım buradan gelmekteydi. İkisi de birbirlerindeki başkalığı fark etmiş bu sathın düzleminde farklı bakabilmeyi, farklı okuyabilmeyi, farklı anlamlar yüklemeyi bilen insanlar olduklarından böyle bir başkalık zuhur etti aralarında.
11- Sizce Fazlı Bayram’ın şiirlerindeki bu hüzün ve merhamet, hayatının neresinden süzülüp gelmekteydi?
Her daim kalbini zihin ve gönül dünyasını kitaplarla ve dostlarıyla fikir tezahürü yaparak zinde tutabilen bir yapıya sahipti abim. Hep antrenmanlıydı. Şiirle, kitapla, hoş sohbetlerle ve çok seviyeli ölçülü içeriği fikir yüklü muhabbetlerle iştigal eden hangi yazar ve şairimiz varsa aşırı hassasiyete sahip. Hüzünlü dertli çileli oluyorlardı gözlemlediğim kadarıyla. Abimde böyle bir insandı. Derdi olan, konforundan taviz veren, çileyi kendisine azık ederek dertlenen bir insandı. “Bir derdim var bin dermana değişmem” adlı türküyü çok severdi.
12- Fikir Dükkanı, Fazlı Bayram’ın hem nefes aldığı hem de şehre nefes aldırdığı bir yer gibi anlatılıyor. Sizin gözlemlerinizle Fazlı Bayram için “Fikir Dükkan”ı neydi?
Fikir dükkanı kalbini zihin ve gönül dünyasını zinde tutmak için antrenman yaptığı mekanın adıydı. Şah damarı türküler diye tabir ettiği Ziya’nın atı türküsü ile Ziya’nın atına biner, Yemen Türküsü ile kendini Yemen Çölüne atardı. Türküler ile “dükkan”da “adeta dağ lalelerinin, kaya diplerinde biten nergislerin kokusunu alıyor gibi oluyorum” derdi. Gönüldaşları ile bir araya gelip hasbihal ettiği fikir tezahürünü yaptığı şiirlerle ve türkülerle hemhal olduğu mekandı dükkan.
13- Son olarak, Fazlı Bayram’ın hiç tanımamış birine bir kardeş olarak nasıl tanıtmak istersiniz? Onun adını andığınızda yüreğinizde hangi cümle kendiliğinden dökülür?
Yazımda bahsettiğim hasletlerinden dem vurarak tanıtıyorum. Şiirlerini seslendirerek hatıralarını yad ederek tanıtıyorum. Adını andığımızda rahmetler olsun temennileri dökülür yüreğimizden. Rabbimiz depremde vefat eden tüm insanlarımıza rahmet eylesin. Ruhlarına ve kabirlerine yağmurlar gibi rahmetini, bereketini, mağfiretini yağdırsın. En güzel cennet bahçelerinde en güzel cennet meyveleri ile lutüf ve ikramlarda bulunsun inşallah. Amin…
~2.jpg)
