Kâğıttan gemiler yüzer
Okyanusunda
Hep bir yana eğimli
Her an battı batacak
Bir tek duadır
Elimden gelen
Çocuksu ruhumla
İnanırsam kurtulacak
Varsın kara görünmesin
Varsın gökyüzünün rengini alsın sular
Kapkara bulutların ardında
Bilsen ne aydınlık var
Güneş yüreğimde açar
Çiçekler gönlümde biter
Nilüfer misali umutlar
Suda biter suda yiter
Varsın görünmesin kara
Ne kaldı şurda bahara
Dinle ahu gözlüm sitemim sana
Bahçelerde gül yandı da görmedin
Bir bakış attın ki tutuştu gönlüm
Ateşimden göl yandı da görmedin
Bekledim olmadı koştum yanına
Hiçbir söz geçmedi deli kanıma
Devrilip kalmışım köşe başına
Gelişime yol yandı da görmedin
Kirpiklerin ok imiş sinemi deldi
Hançer imiş gözlerin bagrıma indi
Hasretin mızrabı sazıma değdi
Kederimden tel yandı da görmedin
Önüme bend oldu inat taşların
Canıma derd oldu hilal kaşların
Gözümden dökülen kanlı yaşların
Akışına sel yandı da görmedin
Münzeviyim yapayalnız kalmışım
Haberini rûzigardan almışım
Mecnun gibi yola revan olmuşum
Bu deliye çöl yandı da görmedin
Yüzünde duruyor
Ağyâr bakışı!..
Yaşama hınçlıyım
Ölüme sevdalı!..
Hayat bana t/uzak
Ölümse y/akın!..
Şerre batmış bu dünyayı
Söyle neyleyim?..
İçli köfte, diğer bir adıyla
Oruk, Arap mutfağından Türk mutfağına girmiş bulgurun hamur haline
getirildikten sonra içinin doldurulmasıyla yapılan özel bir yemektir. İçli
köfte maliyetinin yüksek ve işçiliğinin zor olması nedeniyle; bayram, söz,
nişan, kına gecesi ile evde misafir ağırlama ve ailenin bir ferdinin gurbetten
gelmesi gibi özel günlerde yapıldığı gibi, bazen de normal günlerde yapılır. Yuvarlak
olduğu için Araplar içli köfteye “Kıbbe” veya “Kubbeh” demektedir. İçli köfte
Suriye, Lübnan, Ürdün, ırak ve Mısır gibi Arap ülkelerinde yoğun olarak
yapılmaktadır. Yurdumuzda ise Gaziantep, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Adana,
Adıyaman, Diyarbakır, Osmaniye, Hatay, Mardin, Malatya ve Elâzığ yörelerinde mutfaklarımızı
süslemektedir. İkinci Dünya Savaşında Suriye’ de bulunan İngiliz askerleri içli
köfteye Suriye Torpidosu adını vermişlerdir.
İçli köfte yapılırken
genellikle bulgur, irmik, yumurta, un, domates salçası, zeytinyağı, pul biber,
su, kıyma, soğan, tuz, nane, kekik, karabiber, kimyon, tereyağı, ceviz ve
maydanoz gibi malzemeler kullanılır. İçli köfte yapılırken ince, ince doğranmış
soğanlar pembeleşinceye kadar tereyağı ile kavrulur. Ardından kıyma ilave
edilerek suyu iyice çekilene kadar pişirilir. Kıyma suyunu çekince içine tuz ve
diğer baharatlar atılıp karıştırılarak biraz daha pişirilip ocağın ateşi
söndürülür. Hazırlanan içli köfte harcı soğumaya bırakılır.
Öte yandan köftelik ince bulgur
küçük bir leğenin içine yeteri miktarda konur ve içine bulgurun üzerini
geçmeyecek şekilde su ilave edilir. Bulgur suyunu çekip şişmeye başlayınca
içine incecik şekilde doğranmış kuru soğan, tuz, yumurta, salça, un ve karabiber
eklenerek yoğrulur. Yoğurma sırsında eller ıslatılarak kırmızı topraktan
yapılmış çamur kıvamında hamur elde edilir. Daha sora bu hamur yumurta veya
mandalina büyüklüğünde parçalara ayrılır. Küçük parçalara ayrılan bu hamurlar
elin içinde döndürülerek ortasından oyulur. Oyulan hamurların içine önceden
hazırlanan harç doldurularak ağzı kapatılır. Ağzı kapatılan köfteler ister
yağda kızartılarak ister suda haşlanarak pişirilir. Pişirildikten sonra servise
hazır hale gelen köfteler genellikle ayran ile ikram edilir.
İçli köfte et olmadığında
yerine kuyruk yağı ve patates püresi kullanılarak da yapılmaktadır. Bu şekilde
yapılan içli köfteye halk yalancı köfte demektedir. Yalancı köfte kıyma ile
yapılan içli köftenin tadını vermemektedir. Ben Kahramanmaraş’ın Döngel Köyünde
doğdum, Döngel köyünde büyüdüm. Bizim köyde eskiden beri her evde içli köfte
yapılır. Anamda iyi bir içli köfte ustasıdır. Eşim Adıyamanlı olup, içli köfte
konusunda oldukça maharetlidir. Ülkemizde teknolojinin gelişmesiyle birlikte
içli köfteyle ilgi de çeşitli makine, alet ve edevatlar yapıldı. Makine ve
değişik edevatlar kullanılarak yapılan içli köfteler hiçbir zaman elle yapılan
içli köftenin yerini tutmadı. Tutması da mümkün değildir. Ben esasen sizlere
rahmetli dedemin (Yahya Karadaş) bir içli köfte anısını anlatarak, sizleri
geçmişe götürmek istiyorum.
Dedem öksüz amcasının oğlu
Kubalak İbrahim’de fakir olduğundan gençlik yıllarında (1930 senesi civarı)
köyün zengin, ileri gelen, ekmek sahibi insanlarından Ahmet Ağanın karın
tokluğuna çobanlığını yapıyorlarmış. Güz mevsimi bitip kış mevsimi yaklaşınca
dedem ile amcasının oğlu Kubalak İbrahim, Ahmet Ağanın bir sürü erkek çebicini
alıp Salınkaçlı Yaylasındaki kışla adı verilen kışlık barınağına gidiyorlar.
Yaylaya giderken de yanlarında kendilerine üç-dört ay yetecek un, bulgur, tuz,
yağ gibi erzak götürüyorlar. Kışlada çebiçleri gütmeye başlıyorlar. Salıngaçlı
Yaylası balta girmemiş ardıç, sedir, meşe ve köknar ormanlarıyla kaplı, dişleri
sızlatan buz gibi soğuk sularıyla ünlü, ortalama yüksekliği iki bin metre olan
bir platoda yer almaktadır. Yerinin yüksek, suyunun soğuk ve ağaç
çeşitliliğinin fazla olması Salıngaçlı Yaylasında otlayan hayvanların etini
lezzetli hale getirmektedir. Salıngaçlı Yaylasında ayı, kurt çakal, tilki gibi
vahşi hayvanların yaşaması sürü güvenliğini tehlikeye atmaktadır. O yılarda Salıngaçlı
da çobanlık yapmak kolay iş değil. Bir ayı veya kurt sürüsünün hayvanlara
saldırması an meselesi. Eğer çobanlar sürüden bir an gözlerini ayırmış olsalar
bile vahşi hayvanların sürünün tamamını yok etme ihtimali olurmuş. Nitekim o
yıllarda bir anlık ihmalinden dolayı sürüsünün tamamını kurtlara kaptıran
çobanların adı köyümüzde kulaktan kulağa aktarılarak günümüze kadar intikal
etmiştir.
Ocak ayı geldiğinde Salıngaç’lı
yaylasına üç metre yüksekliğinde kar yağıyor. Karın fazla yağması nedeniyle köy
ile irtibat kesiliyor. Hatta komşu kışlalara bile gidilip gelinmez oluyor. Bu
sırada çebicin birinin ayağı kırılıyor. Dedem ayağı kırılan çebici kesiyor.
Kestiği çebicin yirmi kilo kadar eti çıkıyor. Eti köye ağanın evine gönderme
imkânı olmadığından çobanlar kendileri yemeye karar veriyorlar. Dedem kuşluk
vakti olup ta ağaç dallarının buzu çözülünce amcasının oğlu Kubalak İbrahim’i
hayvanları gütmeye gönderiyor. Kendisi yemek yapmak üzere kışlada kalıyor. Önce
çebicin etini kemiklerinden soyuyor. Kemiksiz etleri bir ardıç latasının
üzerinde nacak ile döverek kıyma haline getiriyor. Kıyma haline getirdiği eti
üç parçaya bölüyor. Kıymanın bir parçasını içine soğan ve tuz katarak kavurup
içli köfte harcı hazırlıyor. Sonra bir leğenin içine bulgur ve su koyarak
yoğurup içli köftenin dışını hazırlıyor. Yoğurduğu köftenin ortasını açarak
önceden hazırladığı harcın tamamını leğenin içindeki köftenin ortasına döküyor.
Köfteyle harcın etrafı kapatarak bir tava harç ile Diyarbakır karpuzu
büyüklüğünde bir içli köfte hazırlıyor. Hazırladığı içli köfteyi kocaman bir
bakır kazanın içinde haşlayarak servise hazır hale getiriyor. Aynı yöntemle ve
aynı büyüklükte iki köfte daha hazırlayıp pişiriyor. Toplam üç köfte yapınca
bir çebicin eti tamamen bitiyor.
Dedem hazırladığı ilk köfteyi
öğle öğünü olarak kendisi yiyor. İkinci köfteyi akşam öğününde yemek üzere
kapaklı bir kazanını için koyarak kaldırıyor. Üçüncü köfteyi de büyük bir
tepsinin içine koyup amcasının oğlu Kubalak İbrahim’in öğle yemeği olarak
yemesi için sofraya bırakıyor ve kendisi de çebiç sürüsünün yanına gidiyor.
Amcasının oğlu Kubalak İbrahim’e amcaoğlu “çebicin etinden içli köfte yaptım.
Birisini ben yedim. Birisini akşam yemeği için sakladım. Birisini de senin
yemen için sofraya bıraktım. Git yemeğini yede gel “diyor. Kubalak İbrahim içli
köfteyi duyunca, dedemin sözü biter bitmez kışlaya gidiyor.
Kışlaya varıp Diyarbakır
karpuzu büyüklüğünde içli köfteyi görünce, gözlerine inanamıyor, şaşırıyor.
Sofranın başına oturup köfteyi iki eliyle tutuyor. Bir kez ısırıyor içli
köftenin etine ulaşamıyor. İkinci kez ısırıyor ulaşamıyor. Üçüncü kez ısırıyor,
burnu köftenin içine batıyor, yine ete ulaşamıyor. Bunun üzerine İbrahim amca
kışlanın kapısından dışarı çıkıp dedeme “Emmioğlu ben bu içli köftenin içinde
et bulamadım “diye bağırıyor. Dedem ise “derin ısır Emmioğlu, derin ısır “diye
cevap veriyor.
İbrahim amca dedemden” derin
ısır Emmioğlu, derin ısır “cevabını alınca tekrar içeri girip dördüncü ısırmada
içli köftenin etine ulaşıyor ve güzelce karnını doyuruyor.
İbrahim amca karlar eriyip te
yolar açılınca köye geliyor. Dedemin yaptığı içli köfteyi köy halkının tamamına
anlatıyor. Bunun üzerine dedemin yaptığı Diyarbakır karpuzu büyüklüğündeki
kocaman içli köfteler Döngel Köyü ve Döngel’e komşu diğer köylerde meşhur
oluyor. Aradan bir asra yakın zaman geçtiği halde kuşaktan kuşağa aktarılarak
günümüzde dahi anlatılmaya devam ediliyor. Bizim yörede herhangi bir evde
normalinden büyük, bir içli köfte hazırlansa “köftede Yahya amcanın köftesi
gibi olmuş ha “denilerek dedemin ismi güzel tebessümlerle yad edilir.
Yedi-sekiz yaşına geldiğimde
rahmetli dedeme bu içli köfte konusunun doğru olup olmadığını sormuştum. Dedem
ise bana nurani sakalı ve gülen gözleriyle tebessüm ederek cevap vermişti.
Dedemin Diyarbakır karpuzu büyüklüğünde içli köfte yapıp yapmadığı kesin olarak
bilinmese de bu hikâye dedeme mal edilerek içli köfte kültürüne katkı
sağlamaktadır. “Sen kadayıf kadar tatlı, lahmacun kadar sıcak, çiğ köfte kadar
yakıcı, dolma gibi çekici, bulgur gibi asil ve içli köfte kadar dayanılmazsın.”
Atasözümüzde içli köftenin önemini çok güzel anlatmaktadır. Binlerce yılan beri
mutfaklarımızın baş köşesinde yaşayan, karnımızı doyuran içli köftemize sahip
çıkmanızı diliyor, sözlerimi İsmet Bozkurt’un İçli Köfte şiirinden alınan bir
dörtlükle bitiriyorum.
Acıkınca kaş çatarım
Parçalamam tüm yutarım
Doymayınca küs yatarım
Yerim seni içli köfte.
benimki biraz daha dingin
ruhum iç derinliğinden alıp veriyor bunu
atların dolu dizgin sonrası açılan burnundan hiddetle
değil
yükseklere sis çöküp dağılması bazen
bilene sorayım diyorum yok
ya bedelini peşin istiyor sahte oyuncağının bilgiçler
ya ezberlediklerine yanılıyor çok konuşan ahmak
ha bunu söylerken yanlış anlaşılmasın
öyle paslandı ki aynam görünce akını alnının
pırıl pırıl yine seni parlasın diye sana tutuyorum
güneş gibisin
bu sözle olur ben göze uzun bakamaz oldum
hatam çok
söze gel dönsün dilin inkar et ben yine bulurum bir
hareketinde
sana yüklediğim manalara sen bile kanarsın
tanırlar seni bilirler âlem bilir
bazen de
balıkların boyunlarından alırım
solurken mor yüzerken kırmızı
pembe olur tezgahta nefesim
bunun iç örgüsü birazda baktığın yere bağlı
Komşu kızı vardır.
Hep olmuştur her delikanlının,
Aynı mahallede, bir alt sokakta,
Ya da yan taraftaki apartmanda bir aşkı…
Kuralsız oynamışızdır bütün oyunları…
Onlar için kimbilir, birer adsız kahramandık,
Yakışıklı ve iyi bir komşu olarak kaldık.
Onlar kendi âlemlerini bizim içimizde yaşarlardı,
Sonra kendi hallerine saklanırlardı.
Gidişleri gibi dönüşleri hiç olmadı,
Yalnızca sol yanımızda saklıdır.
Ağır yara almışızdır,
Onlar tahrir yolunda emin adımlar atmaktadır,
Ne kadar da bizim olması gereken bir komşu kızı masalıdır.
Oysa hiçbiri bize ait değil,
Yalnızca yalandan bir kıza âşık olup,
Komşu kızına anlatmak gibi kocaman bir çocukluktu içimizdeki ümitsizlik,
Oysa biz birçok komşu kızını sevdik,
Ve birisinden…
Yalnızca birisinden vazgeçemedik.
O da inanması imkânsız,
İhtimali sıfır aşklardı…
Belki diyoruz hâlâ, belki…
Derin bir iç çekiyoruz.
Belki…
O da beni…
Evet, o da beni…
O da beni…
O da…
O…
11.06.2006
“Nasıl
olmuştu ana?” dedim. “Baban askerdeydi. Çok ağladım. Zaten doğru dürüst bir
yemek olmazdı, ben olanını da yemedim günlerce. Bağdan bahçeden bir şeyler
deşirirken ne ağzıma attıysam o öğünüm oldu. Gündüz ben kendim için ağlardım,
geceleri babanın yerine… Her gece düşüme girerdi baban; Selver Hacı’nın yaptığı
tahta valizi yerde, kendi Konak Taşının üstünde. Köye girmezdi. Eve gelmezdi.
Konuşmazdı. Ben yanında çok durursam asker tıraşlı başını yerden kaldırmadan
‘Kızı n’ettin?’ derdi. Uyanırdım o zaman. Etrafımı yoklardım. Oğlanlar uyuyor
olurdu yanı yanına. Kız… Harmancık mezarlığında.”
Okuyucu düğün davetiyesi dağıtıyordu. Eve girdi bir kibrit bıraktı ev sahibine. Düğün sahibinin selamını söyledi sonra. “Düğün davullu” dedi, davulcuların parasını kendisi veriyormuş gibi övüngen bir edayla. Ev sahibi okuyucunun torbasına bir tabak bulgur koydu. Evin oğlu okuyucudan önce çıktı evden. Hiç öylesine yürüyormuş gibi okuyucunun yoluna doğru yürüdü. Okuyucu yanından geçerken usçalık -yavaşça- “Düğüne Berduş da davetli mi.” dedi.
Ekim ayıydı. Hatta ilk günleriydi ekimin. Bir
kar yağmıştı bir iki gün önce. Elif Anamgile gitmiştim. “Nasılsın Elif Ana.”
dedim. Sevindi “İyiyim oğlum.” dedi. “Akşam namazdan sonra dua ettim, Allah’ım
yeşil yaprağın üzerine kar mı olurmuş, bu karı al ta şu dağların başına götür
dedim.” dedi, değneğiyle; karlı, karşı dağları göstererek.
Omar
derler bizim köyde Ömer’e. Yiğit adamdı Ömer Emmi. Dik kafalıydı ama. Ben
yanındaydım saradı içindeki afarayla birlikte fırlattığında. Sarattaki buğdayın
samandan ayrılması için rüzgâr esmeliydi. O saradı salladıkça buğday ayağının
dibine, saman ve ot çöp harmanın kenarına doğru savrulup gitmeliydi. Esmedi
rüzgâr… Mekânı cennet olsun Ömer Emminin. Yeğeni Hasan Ejderha şair oldu, yazar
oldu. Kitap yazdı. “Dünya çocuklarının amcası” oldu.
Gün oldu:
“Harmanı
yanan bir ihtiyarın
Yoksulluğunca
yanıyorum”
dedi.
“Ana” diyorum “bize,
çocuklarına hakkını helal ediyor musun?” “Aman oğlum çocuklarım bana haklarını
helal etsinler, ben sizlere ne yapabildim ki?” diyor anam. Allah uzun ömürler
versin. Anamın yeğeni Cafer Keklikci de şair oldu. Çeşit çeşit kitaplar yazdı.
“Herşey uzak: ellenmiş
bir can çıkacak herşey uzak
bir kurdelâ takılmayacak
bir kızın saçlarına herşey uzak” diye şiirler yazdı.
Berduş’suz davullu düğün
olmazdı. Davulcudan önce kalkar davulcudan sonra yatardı, düğün günlerinde.
Halayın başına o geçerdi. Davulcu gözüne bakardı. Oyun ismi söylemezdi, her
oyunu bilirdi “Üstündekini vur, altındakini vur.” derdi. Bazen mendil elinde
beklerdi. Biraz daha… Biraz daha. Bir adım atardı sonra. Sol tarafında dizilmiş
tor halaycılara bakardı. Aşka gelirdi kendi kendine. “Atalım atalım” derdi.
“Her kime” diye karşılık verirdi oyuncu arkadaşları. Ve hep birlikte öne doğru
eğilerek “Damadın şerefine heyyy” diye bağırırlardı… Mekânı cennet, makamı âli
olsun Berduş’un da.
Berduş’un -Berduş
Berduş’tur, ona emmi, dayı, abi yakışmaz- oğlu Hüseyin Burak US'da okudu yazdı şair oldu. O da
kitap çıkardı. Şiir tamirine başladı. Tiyatroya can verdi, ruh verdi.
“Provasız ağladım replik
replik mezarları
Baş tutmayan yarasıydım
perdenizin oğlum
Şimdi aklınızdan alt
yazı olarak geçiyorum” dedi.
Sonra:
“Açılmaktan utanan
oruçlar tutuyorum
Yorganım yok oğlum
ayağımı kafama göre
uzatıyorum”
dedi -kim geldi penceresi- kitabında.
Elif Anam iki çocukla
ortalık yerde kaldığı zaman, onu ikinci hanımı olarak alan herifi, “Ben
çocuğunun birine bakabilirim, ötekine karışmam.” demiş. “Dört yaşındaymışım”
diyor karışılmayan çocuk... Elif Anama, önünden ardından gidenlere de rahmet
olsun.
Ve Elif Anamın torunu
Meryem (Yardımcı) Küçük de şair oldu. Kitabının ismini “Dil ve Lâl” koydu.
“Yapraklar serilir
Sonbahar denilir
Karla bahar olur” dedi.
Cafer Keklikci İspat
adlı şiirinde;
“hepimiz bir türkünün
soyup düzelttiği yerden
hepimiz bir aşkın
kanatıp bıraktığı yerden” diyor.
Evet, yukarıda
isimlerini zikrettiğim ve hepsini tanımakla şerefyab olduğum şair ve yazarlar
aynı köyden, Karadere’dendir. Hasan Ejderha ve Cafer Keklikci Harmancık,
Hüseyin Burak Us Karadere, Meryem (Yardımcı) Küçük Kocaseki’den. Bu arada
burada zikretmem gerekir ki, Kocaseki’den bir hikâyecinin daha kitap müjdesi
gün sayıyor. Emine (Yardımcı) Abacı kardeşimizin Vesselam ve diğer dergilerde
yayınlanan hikâyelerini de kısa zamanda bir kitapta toplanmış olarak görmeyi
murat ediyoruz. Yine Harmancık’tan Şair Şeyhşamil Ejderha’nın yakın zamanda
çıkması muhtemel şiir kitabı da heyecanımızı arttırmaktadır.
Meryem Küçük; Yoldaki
Kalemler, Vesselam Dergisi, Usare Dergisi, Tebriz’de (İran) Azerbaycan
Türkçesiyle yayınlanan Köprü dergisinde şiirler yazıyor. Gülnar Yayınlarından
Ağustos 2021’de çıkan Dil ve Lâl ilk kitabıdır. Kitapta hepsi birbirinden güzel
kırk bir adet şiire yer verilmiş. Bir parmak bal misali:
Şehir ve İnsan
“Aşkın ve sabrın tahammülünde gönül
Hala umut var kuşlar uçuyorsa göğünde.”
…
“Sürgünlerini kucaklar yücelik duygusuyla
Durulana durulana/ yunur şehir…”
Bağıra Bağıra Susan Bu
Medeniyet Bizim
“…
Yeniden kuramadık
bu asrın inşasını
avuçlarımızda can verdi
öz benliği tarihin
…
Koca bir devrin padişahını/
Sürgün ederken/gömdük
Biz şanlı medeniyeti”
Tövbem Kırık
“yazarak ölsem/yazarak dirilsem
kader olur mu/sussam
şiir yorulur mu”
Meryem
Küçük kardeşimizin kitabının hayırlı uğurlu olmasını, okurunun bol ve kitaplarının
devamının gelmesini diliyorum. Erzurumlu şair dost Muhammet Hanefi İspirli
geçenlerde, “Büyük bir emek ve bir kitap… Öncelikle yakının, arkadaşın, dostun
kitabı hediye etmeni bekliyor… Ya hu gidin alın.. Siz sahip çıkın.” demişti.
Muhammet Hanefi İspirli’ye canı gönülden katılıyorum. Size zahmet gidin alın bu
kitabı.
Kelimem yok gönlüm var anlar mısın?
İşte böyle diyen bir hayalin serzenişiyle başladı bu
şiir!
Anlayacak halim yok ne bir kelimeden,
Ne de bir kimseden!
Eylül çığırmışken hüzün denen türküyü
Reddi beyan haddimiz değildi belki
Fakat vakitsiz miydik?
Neydik?
Bilemedik,
Sessizliğin gururu değildi, dili lal olmuştu
kelimelerin
Kapılar örtük, gündüz de zifiriydi
Acı kelam düşürdüler ortalık yere
Bir keder türedi kendiliğinden
Kimsesizlik burdu acıtarak
Aha şuran dedi biri, şurandan yaralısın
Oradan vurdular insanlığımı!
Artık kimse eylülde gelmemeliydi
Yine bir eylül
Büyük yıkıntılar var içiminde içinde
Hüznü tadacak kadar, kalmayan yıkık bir ruh
Ve onu saran yorgun beden
Hangi giyotine başımı uzatsam diye düşünüyorum
Zaman mefhumu bir girdaba dönüştü bende
Hep aynı sabaha uyanıyorum
Ölmek için ne güzel bir gün!
Bilseydim gelmezdim diyen hayalin
Roma saraylarında gezinen bir barbar gibi gezinirken
içimde...
Atlar ülkesine gömün beni
Şöyle küçük bir dere kenarına
Bir söğüt gölgesine
Kimsenin uğramadığı bir uzağa...
Kır çiçeklerinin vaveyla bir yele yenik düştüğü bir
kıra gömün…
…
Eyledin mecrûh-i nev gûya kapanmış gönlümü."
Tahir’ul Mevlevi
Sonbahar
yapraklarının tedirginliğinde kaldı Belkıs’ın kalbi. Ya hep yazmalıydı ya da
hep yazmalıydı. Okumakta olduğu Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” kitabının arasına kurşun kalemini
bırakarak mektup arkadaşına mektup yazması gerektiğini düşündü. Bu mektup
arkadaşlığının bir ölçüsü sınırı olsa da o kendince mesafesini koruyarak
sınırlarını aşmalıydı. Öyle değil mi ki mektup yazmak iki kişi arasında mevzu
bahis olan mahrem bir iletişim yoluyken soğuk mesafeler de ne’yin ne’siydi?
Pastel tonlarda aldığı zarflardan sarı renkteki zarfı seçti. Yazılmayı bekleyen
beyaz sayfa tam da önündeyken inci inci dizmeliydi kelimeleri, içinden
geldiğince. Belkıs içindekini sesli düşünürcesine cümlelere dökmeliydi.
İnsanın
hayatına giren her şey yol alıp ilerlese de bir durağı elbette vardı. Gönül
bağı kurulan her kalpten sorumlu olan insan bu yolda daha duyarlı adım
atmalıydı. Belkıs için mektuplaşmak bir nevi insanın kendini dinlemesi ve zihinden
süzülüp berraklaşan düşünceleri not etme işiydi. Aynı zamanda muhatabındaki
insanının düşüncelerini dinlemeye değer görerek farkında olmadan karşısındaki
kişiyi onurlandırmaktı. Bir zamanlar muhatabında kimse yokken kendince zarfı
açılmamış mektuplar yazıyor ve biriktiriyordu. Şimdi ise her şey başlı başına dikkat
ve özen isteyen bir meşguliyet halini almıştı.
Belkıs
önündeki beyaz kağıda “Bugün” dedi ve
yazmaya başladı. “günlerden pazartesi ve
mevsimlerden sonbahar… Ağaçların dallarındaki yapraklar rüzgarın kolları
arasına düşmemek için yaprak uçlarına kadar üşüse de sımsıkı sarılıyordu
dalına. Yağmur, bu mevsimin yağdığı son mevsim olmadığını bilse de yine de sağanak
bir şekilde yağıyordu toprağına. Her yağmur yağmak istediği toprağı da bilir
mevsimini de. İşte her kalem yazmak istediği kağıdı da bilir yazılmak istediği adresi
de. “ diye devam eden cümleleri sıra sıra yazıyordu ki kapının zili çaldı.
Kapıyı açtı ve gelen kadının ellerinde rengarenk bir çiçek demeti gibi duran, Murad’a
yazdığı mektupların zarflarını gördü. Gelen kişi mektup arkadaşı Murad’ın kız
kardeşi Melike’ydi. Belkıs misafirini evine aldı, odasına buyur etti. Mutfakta
misafiri için kahve hazırlarken heyecandan taşırdı iki kişilik kahveyi. “Acaba
neden geldi?” gibi sorularla zihni meşgul olurken Melike de odanın duvarında
asılı duran söğüt ağacı tablosuna dalmış bir şekilde Belkıs’ın gelmesini
bekledi. Belkıs odaya girdiğinde Melike, elindeki mendil ile kirpiklerinden yanağına
doğru kayanların, kucağında bir demet çiçek gibi duran mektuplara düşmesine
engel oluyordu. Melike söze ve öze nereden başlayacağını bilemese de gözyaşları
eşliğinde bir hafta önce kardeşi Murad’ı elem verici bir trafik kazasında kaybettiklerini
ve onu toprağa sırladıklarını ifade etti. Melike ve
ailesi de Murad’ın değerlerinin mahrem olduğunu bilerek bu emanetleri Belkıs’a
vermeyi uygun bulmuşlardı.
Belkıs
duyduğu acının varlığı ile tuzla buz olmuş gibiydi. Gözleri bir noktaya
sabitlendi ve oturduğu yerde taştan bir heykel gibi durdu. Melike elindeki
rengarenk mektupları Belkıs’ın ellerine bir çiçek edasıyla bıraktı. O anda
Belkıs’ın gözlerinden yanağına yuvarlanan kocaman bir göz yaşı uçurumdan
yuvarlanan bir kaya gibi düştü zarfların üzerine. Belkıs bu acıyı sessiz bir
şekilde kucaklarken taştan bir heykel olmadığını, gözyaşlarını ellerinin
kenarıyla silerken anladı ve kendine geldi.
Melike,
Belkıs’tan müsaade isteyip ayrılırken masada duran beyaz kağıda baktı ve kardeşine
yazılan son mektubun sadece son cümlesini okudu…
“…Sonbahar yaprakları gibi baharı
üşüyerek bekliyoruz ve her yaprak ilkbaharda açmak için sonbaharda dökülerek kendine
aşı yapıyor. Onlar iyileştirmeyi ne de güzel beceriyor, değil mi? Oysa biz
insanlar iyileşmeyi bilmiyoruz, bilemiyoruz. Kendine dokunarak iyileşen kaç
kişi var bu dünyada? Peki bir başkasının acısına dokunarak iyileşen kaç kişi
var?”
Kötü olduğunu söyleyenler, bana
öyle geliyor ki sanki iyiler. En iyiye ulaşamamanın hüznüyle kötülüğü
kendilerine yakıştırıyorlar. Kötüler de kötü olduklarının farkına varabilseler
iyi olma yolunda bir adım atabilirler galiba. Hak olana ulaşabilmek teslimiyet ve
kendini sorgulayabilmekten geçiyor. Acaba diyebilmek daha iyi olabilmeye
götüren bir soru. Haklı iken de, haksızken de hüzünlenebilmek,
dertlenebilmek...
İyiliği öldürmemek lazım; iyiliğin
ve iyilerin kalmadığı yerde zulüm ve vahşet hüküm sürer. İyi niyetlilerin aptal
olarak görüldüğü, amiyane tabirle enayi yerine konulduğu devirlerdeyiz.
İnsanlığın, rahmani bir hayatı bırakarak şeytani bir hayata kapılarını açtığı
devir. Zulmün, kan ve gözyaşının hâkim olduğu, zalimin hükmettiği bir devir.
Zalimden medet uman gafillerin, zalimlerin ekmeğine yağ sürdüğü bir devir.
Yaratıcısına asi olan şeytana verilen mühletin dolacağını bile bile şeytanın
hükmü altına giren; nefsaniyetin ve enâniyetin hüküm sürdüğü zamanlardayız.
Şirk büyük bir ihanet ve affı
da yok. Yaratıcıya karşı bile isteye yapılan hainlik. Hain, kutsal sayılan
şeylere, kavramlara kötülük edendir. Duyulan güveni heba etmektir. Verilen söz
ve ahdi yerine getirmemek ihanettir. Emaneti korumamak ihanettir. Üç günlük
dünyada kazandığını zannederken sürekli kaybeden olma zavallığıdır. Yapılan her
yanlış öldürülen bir iyiliktir. Eğer iyilik öldürülürse, güven sarsılır. Güven
sarsılırsa toplumda yozlaşma başlar. Özveri biter, yardımlaşma biter, saygı
biter, hoşgörü biter ve toplumu toplum yapan değerler kaybolur. İyilik yapan
birine yapılan ihanet hainliktir. İhanet toplumda yürürlükte olduğu sürece yozlaşmanın
önüne geçilemez.
Her zaman iyiler kazanır. İyi
isen, iyilerle isen korkma. Kimse zulümle abad olmaz. Elbet bir gün zulmün de,
iyiliğin de karşılığı olacaktır. Kaybetme korkusu ile iyiliği katledenden daha
zalim kim olabilir ki? Ara sıra kendimize şu soruyu sormamız icap etmez mi
dostlar. Biz başkalarının hayatındaki kötüler miyiz?..
Sadık ol ki, sadakat göresin. Eğer
sadakat göstermezsen elbet bir gün ihanetle yüzleşirsin. En büyük sadakat yaratanadır.
Verdikleriyle O'na ihanet edersen, elbet hâkim ve sahip olanla yüzleşirsin. Gerekçelerin
tükeneceği güne erişmeden, saf gerçeklerle şimdiden nefsi yüzleştirmek lazım...
Bir "lâ"dadır huzur ve mutluluk. Hasretlik biter, bir "lâ"
ile yangın söner, sükûnete erersin, bütün fani olanlara tek bir "lâ"
diyerek, mutlak güç ve hükümran olana teslimiyettir huzur.
Mutluluk esasen hep yanı
başımızda; mutluluk yüreğimizde, mutluluk sevgiyi, sevdayı, aşkı, benliğe,
arzuya, nefse, hırsa teslim etmemiş gönüllerde... Mutluluk bir ana göğsünde,
bir ailede, bir arkadaşın omuzunda, bir çift gözün derununda. Bir eşin elinde, yârin
gönlünde, evladın yüzünde, babanın kokusunda, dost meclisinin sırrında...
Mutluluk saf sevginin içerisinde sevdayı bilene.
Aşkı yaşayabilenedir mutluluk.
Elde edebilme arzusuyla katledilmeyen aşktadır mutluluk. Sevdasını hüznünü
ciğerine çekip, huzurla yaşayabilenlerdir mutlu olanlar. Muvaffak olanlar saf
sevdası olanlardır. Sevdasına ihanet etmeyenler, başarmış olanlardır. Sevda,
saf teslimiyet ister. Bencilliği, benliği, nefsî arzuyu kabul etmez. Saf sevda
mutluluktur. Kederin, elemin yeri yoktur sevdası halis olanda. “Âşıkta keder
neyler, gam halkı cihanındır”. Âşık olan kimseler mutluluğu, nefsin süflî
arzularıyla, benliğin kibriyle katletmez.
"Bir nefes mutluluk"
derler ya! Bazen bir nefes dumanda, bazen biz çift bakışta, bazen sıcak bir
dokunuşta, bazen bir çift sözde, bazen bir tebessümde bulur huzuru insan.
Çocuksu duygularla bayram sabahına uyanırsın ya da uzaklardan gelecek olan
babana kavuşmanın bir huzuru ve sevinci dolar ya çocuk kalbine. Hani sevdiğine
kavuşmanın mutluluğunu yaşar ya hasret gönüllü sevdalı. Hani yokluk içindeki
bir yavrunun eline bir oyuncak verince gözlerindeki o mutluluk vardır ya. Hani
geçim sıkıntısı içerisinde olan babanın evladına bir kaç lokma fazla
götürebilmesinin mutluluğu vardır ya. Bir annenin yeni doğan bebesini kucağına
alırken ki mutluluğu var ya. Çocuk kalbi vardır her an her şeyden mutlu
olabilen. Kinsiz, öfkesiz, nefretsiz, temiz, pak, melek çocukların saf ve temiz
mutlulukları vardır ya hani.
Bazen sebepsiz, nedensiz, durup
dururken, anlamını bilmediğimiz bir huzur, bir sevinç, bir mutluluk hissi gelir
kalbe. Güzel bir histir, bitmesin istersin. O anlık huzurun sebebini bazen bir
çift gözde, bazen tatlı bir sözde, bazen bir hayalde ararsın. Ararsın çünkü o
huzura erişebilmek, o anı daima yaşayabilmek istersin. Oysa senin maddi âlemde
aradığın huzur, mânevî âlemlerden bir ikramdır. Eğer manaya erebilirsen,
doyumsuzca yaşayacağın huzurun göstergesidir.
Huzur da, mutluluk da, teslimiyet
de her şey içten gelmeli. Hissedebilmeli, ama içten ve derinden. Olmasını arzu
ettiğinle değil, olanla mutluluğu yaşayabilmeli. Olanla huzurlu olabilmeye
tevekkül denmiş, rızaya razı olmak denmiş. Temiz ve teslim olmuş kalpler ancak
bu makama erişebiliyor. Hırsına, arzusuna yenilmişlerin tevekkülü kalbe inemiyor.
Eskiden söz ağızdan bir sefer çıkardı. Söz söylenmek için değil tutulmak için
verilirdi. Elde edilenle yetinebilmekti huzur. Eldekini paylaşmaktı mutluluk.
Az dünyalığımız, çok huzurumuz vardı. Dostlarımız vardı. Menfaati bitene kadar
değildi eskiden muhabbet. Muhabbet gönüldendi, içtendi, onun için bizleri diri
ve dinç tutardı. Bilirdik ki derdimizi dökebileceklerimiz birileri vardı. Bizi
biz olduğumuz için sevenlerimiz vardı. Sanki bir masalda geçiyor gibi, sanki
masal kelimeleri gibi kaldı dostluk, muhabbet, huzur, güvenmek, hak, adalet,
sadakat. Kelimelerin içini boşalttık, derinliğini unuttuk, posasını çıkarıp
dilimizin ucuyla söyler olduk.
Allah cümlemize huzura çıkıp,
huzurda boyun büküp, huzura baş koyup huzura erebilmeyi nasip etsin. Hepimize
nasip etsin ki toplumumuz huzura ersin.
gel
üstünü başını yırtıp
sağa
sola koşarak umut olma düşmana
iç
bu şerbeti ki kızılcık derler adı böyle
karışır
kanına can
sen
yine bulaşma millete işine bak
bu
olan biten bu yalnız sen kendin
ister
feryad et ister avun
kaçadabilirsin
fark etmez ama durum bu
cumbasız
evlerde büyüdük salça kokar bir mevsim
başka
mevsim buz gibi sokaklar
çerçi
kamyonları çalışmaz vitese vurmazsan yokuşta kışın
mahalle
bu camisi de var tabi
minaresinde
ezan rahlesinde cüz okuturlardı
şimdi
merkez hepsini hallediyor o işin rahle yok sıra var içerde
hem
bir ay yetermiş yaz tatili çok uzun
derken
çocuk kalplerimizle komşu kızı seçerdik o zaman aşka yol
benimki
sühendan arifinki cansimit
ağır
imtihanlar geçerdi içimizden o yaşta bilmezdik
sonra
bir bakmışsın herkes büyümüş sen de içinde ben de bir ben
düşe
kalka yorgun bulursun kendini
yeniden
yeniden
başlarsın
bazen
de hiç hevesin kalmaz
vurur
ensesine feleğin çıkarsın işin içinden
kendi
zehrini kendin içer ölürsün
hem
bin kere ağız dolusu
hem
cellada artistlik yaparak
ben
vaz geçmeden bitmeyeceğini biliyor olmalısın
-Şairleri Kör Eden Ölüm Hakkında
Acının vakti olmaz
Fırtına değil
Kadim bir
bedduadır kadınlarınki
Kadın sızlar
Fakat sen yed-i beyza
Sen zehrini akıtan mücevher gözlü bir yılansın avucumda
Ah edersin
-urfada dağ yok-
Beyninde modern bıçak izleri
Üstelik
mevzubahis ayna da değil
Seni kim sürdü buraya
Sen de bizdensin
Ciğerinden her neyi söküp atamadıysan
Hançer olmuştur suratına
Gelip konmuştur gözlerinin sihrine
“Bir kaşık domates pilavı
O bile takıldı boğazına “
